Zastrzeżenie numeru PESEL

Od piątku 17 listopada 2023 w Polsce możliwe będzie zastrzeżenie numeru PESEL. Taką informacje przekazało Ministerstwo Cyfryzacji. Nowa możliwość pojawiła się ustawie z 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości, która 13 lipca 2023 r. została podpisana przez Prezydenta RP.

Ustawa ta zmienia m.in. ustawę z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności, w której zostanie dodany Rozdział 3a, zatytułowany: "Rejestr zastrzeżeń numerów PESEL, zasady i tryb udostępniania danych z rejestru zastrzeżeń numerów PESEL oraz zasady i tryb zastrzegania i cofania zastrzeżenia numeru PESEL".

Jest to najnowszy pomysł rządu na pokrzyżowanie planów cyberoszustów.

Czym jest zastrzeżenie numeru PESEL?

Jest to innowacyjna usługa, dzięki której obszar rynku polskiego ma zamiar ograniczyć próby wyłudzeń i oszustw. Wyciek danych PESEL może spowodować, że w rękach oszusta znajdą się Twoje kluczowe dane personale. Taki PESEL jest wystarczającym narzędziem np. do wyłudzenia kredytu. Statystyki pokazują, że średnio co 12 minut dochodzi do wyłudzenia pieniędzy na kradziony numer PESEL. Te zatrważające statystki spowodowały pojawienie się regulacji zastrzeżenia numeru PESEL, której będzie mogła dokonać każda pełnoletnia osoba fizyczna posiadająca numer PESEL. Każdy będzie mógł tego dokonać bezpłatnie, jak i również beż żadnych kosztów będzie mógł cofnąć takie zastrzeżenie numeru PESEL, ustawić automatyczne zastrzeżenie, sprawdzić historie weryfikacji numeru PESEL przez instytucje czy firmy oraz mieć wgląd do historii zmiany statusu. Pojawia się specjalny rejestr zastrzeżeń, który ma zagwarantować, że nikt nie weźmie na nas kredytu, nie kupi sprzętu na raty, nie sprzeda naszej nieruchomości czy nie wyrobi duplikatu karty SIM.

"Obecnie to ofiara przestępstwa kradzieży tożsamości musi udowodnić, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie. Nowe przepisy zdejmą tą uciążliwość z pokrzywdzonych. W przypadku zaciągnięcia zobowiązania w trakcie obowiązywania zastrzeżenia, instytucja finansowa nie będzie miała możliwości domagania się zaspokojenia roszczeń, a sąd zbada tą okoliczność z urzędu dzięki dostępowi do elektronicznego rejestru" - tłumaczył rząd na etapie projektowania przepisów.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Cyfryzacji Paweł Lewandowski tłumaczył podczas prac parlamentarnych, że podmioty takie jak banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musiały sprawdzać w rejestrze, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony. Tym samym w przypadku wyłudzenia zobowiązania na osobę fizyczną, której PESEL był zastrzeżony zmieni nam ciężar dowodu- teraz udowadniać prawidłowość pożyczki będzie bank, nie zaś osoba z zastrzeżonym numerem PESEL, jak miało to miejsce wcześniej w przypadku wyłudzeń.

Jak zastrzec numer PESEL?

Dobrowolnego jeszcze na tym etapie zastrzeżenia swojego numeru PESEL będzie można dokonać na kilka sposobów:

• za pośrednictwem strony internetowej obywatel.gov.pl
• w dowolnym urzędzie gminy
• na poczcie
• w placówce bankowej
• w aplikacji mObywatel
• za pośrednictwem instytucji wskazanych w art. 105 ust. 4 Prawa bankowego

Ważne jest jednak, że zgodnie z informacją Ministra Cyfryzacji, w związku ustawą  z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (Dz.U. z 2023. poz. 1394) ustawowy obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL przy zawieraniu, np. umowy kredytu lub pożyczki wejdzie w dniu 1 czerwca 2024 r. Do tego czasu będzie można zastrzegać lub cofać zastrzeżenie numeru PESEL, ale skutki prawne będą oddziaływały na zdarzenia, które nastąpią od 1 czerwca 2024 r.

Co zyskujemy?

Minusem takiego zastrzeżenia jest niewątpliwie wydłużony proces weryfikacji tożsamości osoby fizycznej z PESEL-em wpisanym do Rejestru Zastrzeżeń. Plusów jest jednak wymiernie więcej:

- zapewniona zostanie nam ochrona prewencyjna przed kradzieżą tożsamości;

- podmioty, u których pojawiają się zobowiązania zaciągane przez osoby fizyczne będą zobligowane do weryfikacji tożsamości

-zdjęcie z osoby, która padła ofiarą przestępstwa, obowiązku dowodzenia, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie

-osobista możliwość umocnienia procesów weryfikacyjny odnośnie własnych danych personalnych.

Taka regulacja przełożona na życie codziennie ukróciłaby wyłudzenia finansowe np. od seniorów szeroko znanymi metodami ,, na wnuczka’’, od wszelkich osób fizycznych poprzez SMS o konieczności zapłaty nieistniejącego rachunku za prąd czy telefonu z banku z prośbą o podanie swoich danych personalnych.

BIBLIOGRAFIA

1. USTAWA z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. (Dz.U. poz. 1394)
2. https://tvn24.pl/biznes/z-kraju/numer-pesel-bedzie-mozna-zastrzec-od-17-listopada-2023-ministerstwo-cyfryzacji-wyjasnia-7439346
3. https://www.money.pl/gospodarka/kazdy-bedzie-mogl-zastrzec-swoj-pesel-znamy-szczegoly-6919823452453824a.html
4. https://cyberdefence24.pl/polityka-i-prawo/walka-z-kradzieza-tozsamosci-zastrzezenie-numeru-pesel-coraz-blizej
5. https://www.infor.pl/prawo/prawo-karne/przestepstwa-komputerowe/5815547,kradziez-tozsamosci-zmiany-w-przepisach-prawa-2023-r.html